Kodeks postępowania cywilnego. Nowelizacja z 9.3.2023 r. Komentarz | Linia orzecznicza

Komentarz do zmian wprowadzanych przez ustawę z 9.3.2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2023 r. poz. 614), która wchodzi w życie 3 miesiące od dnia ogłoszenia, tj. 1.7.2023 r. 

Zmiany dotyczą przyspieszenia postępowań sądowych oraz ułatwienia stronom i pełnomocnikom kontaktu z sądem, doprecyzowania zasad tzw. doręczeń komorniczych oraz wprowadzenia nowych rozwiązań dotyczących planowania rozprawy i dokonywania przez sąd niezbędnych pouczeń.

Po zmianach wprowadzonych 7.11.2019 r. ustawą z 4.7.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r. poz. 1469 ze zm.) pojawiły się kwestie, które wymusiły wprowadzenie kolejnych zmian (149 punktów zmieniających KPC).

Główne zalety publikacji: 

• zawiera dwustan prawny, tzn. dotychczas obowiązujące przepisy KPC zestawione zostały z przepisami zmienionymi,
• w sposób jasny wyjaśnia podstawowe problemy związane ze stosowaniem nowych przepisów zarówno z punktu widzenia sędziego, jak i pełnomocnika procesowego,
• wskazuje orzeczenia, które zachowują swoją aktualność po wejściu w życie zmian,
• pozwala szybko wdrożyć się w zakres zmian i ocenić, jakie są konsekwencje wejścia w życie nowych przepisów z punktu widzenia sędziego i pełnomocnika procesowego,
• doskonałe narzędzie pracy dla sędziów i pełnomocników procesowych.

W publikacji w szczególności skupiono się na praktycznym omówieniu z punktu widzenia sędziego zmian do Kodeksu postępowania cywilnego, które dotyczą m.in.:

• progu wartości przedmiotu sporu decydującej o właściwości rzeczowej,
• zasad formułowania pism (telefon, mail) z wnioskami dowodowymi,
• pełnomocnictw procesowych,
• skargi na orzeczenie referendarza sądowego,
• rozprawy zdalnej i wideokonferencji,
• zarzutu potrącenia,
• przyspieszenia postępowań sądowych oraz ułatwienia stronom i pełnomocnikom kontaktu z sądem,
• doprecyzowania zasad doręczeń korespondencji sądowej w ramach tzw. doręczeń komorniczych,
• wprowadzenia nowych rozwiązań dotyczących planowania rozprawy i dokonywania przez sąd niezbędnych pouczeń,
• katalogu wywołujących uzasadnioną wątpliwość co do bezstronności sędziego w danej sprawie,
• pouczeń na podstawie art. 156¹ KPC,
• poszerzenia katalogu niedopuszczalnych wniosków o wyłączenie sędziego,
• kosztów sądowych,
• organizacji posiedzenia przygotowawczego,
• nowego rodzaju postepowania odrębnego – postępowanie z udziałem konsumentów.

Poza wprowadzeniem bardzo wielu zmian KPC dotyczących postępowania rozpoznawczego, odwoławczego oraz egzekucyjnego, które mają na celu uproszczenie obowiązujących procedur, zmieniane są również m.in. następujące akty prawne:

• ustawa z 17.6.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 479 ze zm.) – zmiany mają charakter dostosowawczy i zmierzają do ujednolicenia rozwiązań dotyczących egzekucji z nieruchomości w egzekucji sądowej i administracyjnej;
• ustawa z 6.7.1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 146 ze zm.) – zmiany dotyczą pojęcia „organ administracji państwowej";
• ustawa z 13.10.1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2500 ze zm.),
• ustawa z 29.8.1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.) oraz ustawa z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1009 ze zm.) – zmiany dotyczą zadań komorników sądowych (pozostawiając ten katalog otwarty);
• ustawa z 27.7.2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 217 ze zm.) – zmiany dotyczą informatyzacji polskiego postępowania cywilnego polegającego na wdrożeniu projektu eCODEX PLUS oraz pojęcia „badanie poziomu merytorycznego orzecznictwa";
• ustawa z 17.6.2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 75 ze zm.) – zmiany dotyczą prawa do rozpoznania sprawy bez zbędnej zwłoki oraz obowiązku wskazywania przez sąd okresu, za jaki została stwierdzona przewlekłość postępowania;
• ustawa z 28.7.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1125 ze zm.) – zmiany dotyczą poszerzenia katalogu przypadków, w których stronie zwracana jest z urzędu część opłaty od pozwu; możliwości zlecenia biegłemu sporządzenia opinii bez konieczności uzyskania zgody stron na wynagrodzenie lub zwrot wydatków w innej wysokości niż początkowo przewidywana, jeżeli jedna ze stron wpłaci wymaganą zaliczkę; wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych zgłoszonego przed upływem terminu do opłacenia pisma, który został prawomocnie zwrócony; ponownego wniosku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu, opartego na tych samych okolicznościach oraz trybu postępowania z ponownym wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych opartego na tych samych okolicznościach;
• ustawa z 11.9.2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2283 ze zm.) – zmiany dotyczą właściwości sądu i wpływania na nią przez cesję wierzytelności przysługującej z umowy;
• ustawa z 15.12.2016 r. o Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2100 ze zm.) – zmiany dotyczą właściwości sądu w sprawach o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym;
• ustawa z 28.2.2018 r. o kosztach komorniczych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 210 ze zm.) – zmiana dotyczy postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia roszczenia pieniężnego lub europejskiego nakazu zabezpieczenia na rachunku bankowym komornikowi; ustalenia aktualnego adresu zamieszkania adresata; mechanizmów określających, na jakich zasadach ma się odbywać na rzecz sądów zwrot wyasygnowanych w toku postępowania zabezpieczającego sum;
• ustawa z 22.3.2018 r. o komornikach sądowych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2224 ze zm.) – zmiany dotyczą doręczenia pisma przez komornika; form pouczenia dorosłego domownika adresata; postanowienia dotyczącego wytknięcia uchybienia oraz obowiązku doręczenia odpisu takiego postanowienia wraz z uzasadnieniem komornikowi.

Publikacja skierowana jest przede wszystkim do: sędziów i prokuratorów, pełnomocników procesowych – adwokatów i radców prawnych oraz do notariuszy i komorników sądowych. Będzie ona przydatna dla aplikantów oraz studentów zawodów prawniczych, a także dla osób poszukujących informacji na temat postępowania cywilnego.